ที่วางเครื่องเชี่ยน หรือ สิ่งของที่ต้องใช้ร่วมกันของกระบวนการกินหรือเคี้ยวหมาก ในวัฒนธรรมของภาคกลางนิยมเรียกว่า #เชี่ยนหมาก แต่ในวัฒนธรรมของชาวอีสานและชาวล้านนา นิยมเรียกว่า #ขันหมาก แต่ถ้าเป็นของใช้ในรั้วในวังราชาศัพท์ระดับพระมหากษัตริย์จะเรียก #พานพระศรี ระดับราชวงศ์เรียก #พานหมากเสวย ซึ่งเชี่ยนหมาก ยังใช้ต้อนรับอาคันตุกะแขกบ้านแขกเมืองได้เป็นอย่างดีเชี่ยนหมากทำจากวัสดุหลายประเภท เช่น ทองคำ เงิน ไม้ ทองเหลือง เครื่องเขินหรือจักสาน ตัวเชี่ยนหมากมีลักษณะคล้ายๆ พานกลมแบน หรือเป็นทรงหกเหลี่ยม
เครื่องเชี่ยน ที่วางอยู่บนเชี่ยนหมาก ขันหมาก หรือกระบะหมาก ได้แก่
๑) #เต้าปูน หรือ บอกปูน ในภาคอีสาน นิยมทำเป็นทรงกระบอกหรือเหลี่ยมๆ
๒) #ไม้ควักปูน สำหรับตักปูน
๓) #ซองพลู สำหรับใส่พลูจีบ หรือ พลูที่ม้วนไว้ นิยมฉลุโปร่งเพื่อไม่ให้ใบพลูตายนึ่ง
๔) #จอกหมาก ใช้ใส่หมากสดหรือหมากแห้ง
๕) #ตลับ หรือ ผอบ ใส่เครื่องปรุงอื่นๆ ได้แก่ การบูร พิมเสน
๖) #กรรไกรหนีบหมาก หรือ มีดญับหรือหินหมักมุ ของทางภาคเหนือ หรือ มีดสะนาก ของทางภาคอีสาน สำหรับฝานหมาก
๗) #มีดเจียนหมาก สำหรับผ่าหมากดิบและเจียนพลู
๘) #ครกตำหมาก หรือ ตะบันหมาก สำหรับตำหมากให้แหลก ภาคใต้เรียก ยอนหมาก หรือ ยอน เหล็กที่ใช้ตำเรียกว่า ตายอน ล้านนา เรียกว่า คกต๋ำปุ
การกินหมากและทำเชี่ยนหมากเกิดขึ้นเมื่อใดไม่ปรากฏแน่ชัด แต่ก็มีแพร่หลายในแถบประเทศเอเชีย เช่น จีน อินเดีย พม่า ลาว กัมพูชา เวียดนาม และไทย เป็นต้น การกินหมากในสมัยโบราณนั้นถือว่าเป็นสิ่งดีงาม เพราะคนฟันดำเป็นลักษณะของคนสวย นอกจากนี้ยังให้ความเพลิดเพลินในเวลาเคี้ยวหมาก ช่วยฆ่าเวลาและทำให้ฟันแข็งแรงทนทานอีกด้วย
แต่การกินหมากในประเทศไทยมาเลิกอย่างจริงจังในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม ที่ท่านต้องการปฏิวัติวัฒนธรรม เพราะเห็นว่าการกินหมาก เป็นสิ่งสกปรกเลอะเทอะไม่ทันสมัย เชี่ยนหมากจึงไม่ค่อยพบเห็นกันมาตั้งแต่ในครั้งนั้น ยิ่งต่อมามีหมากฝรั่งเข้ามาขาย สามารถเคี้ยวเล่นได้คนสมัยใหม่จึงไม่ลองกินหมาก ส่วนคนสูงอายุก็ค่อยๆล้มหายตายจากไปเรื่อยๆ การกินหมากจึงคงจะค่อยๆ สูญหายไปในที่สุด ตัวเชี่ยนหมากจึงไม่มีความจำเป็นอีกต่อไปเช่นกัน
การเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรม จากนโยบายของรัฐบาลมีอยู่หลายครั้งเช่น การประกาศให้เลิกนุ่งผ้าม่วงโดยให้นุ่งกางเกงขายาวแทน ในปีพ.ศ.2475 แต่ยังไม่บังคับ จนมาออก พรบ.การแต่งกายของราชการในปี พ.ศ.2478
ต่อมา วันที่ 25 มกราคม พ.ศ.2482 รัฐบาลประกาศชวนให้เลิกกินหมาก เพราะสกปรก(คนบ้วนน้ำหมากเลอะเทอะ), ฟันดำ(ยุคนี้คนชอบคนฟันขาว), หน้าจะกร้านและแก่เกินอายุ (สาวๆยุคนี่รับไม่ได้แน่นอน)
หลายคนติดหมาก เพราะกินจนเป็นนิสัย ก็เดือดร้อนพอสมควร ใครจะกินก็ต้องระมัดระวัง เพราะข้าราชการบางคน จะไม่ทำงานให้ถ้าเห็นกินหมากอยู่(บันทึกเขาว่าไว้อย่างนี้) นายท่ารถบางที่ถ้าเห็นกินหมากก็จะไม่ให้ขึ้นรถ ด้วยมาตราการจริงจังของรัฐบาลกับสังคมที่นิยมเปลี่ยนไป ทุกวันนี้เห็นคนกินหมากน้อยมาก ส่วนใหญ่ที่ผมเห็นคือ พระเกจิ บางรูปที่ยังคง ฉัน (กิน)หมากอยู่
สำหรับผมเชี่ยนหมากใช้สำหรับ งานมงคล และ จัดชุดหมากถวายเวลาไหว้ครูบาอาจารย์และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ครับ
