หมายเลข เหรียญ 6500012522
เหรียญเงินตราพระมหามงกุฏ-พระแสงจักร (บรรณาการ)
เหรียญเงินตราพระมหามงกุฏ-พระแสงจักร (บรรณาการ) ลักษณะ เหรียญกลมแบน ขอบเฟือง (ยกเว้นชนิดราคาเฟื้อง มีขอบเรียบ)
ด้านหน้า :
เป็นรูปพระมหามงกุฎเปล่งรัศมี มีฉัตรกระหนาบสองข้าง พื้นเป็นลายกิ่งไม้ รอบวงขอบมีดาว โดยดาวดวงหนึ่งแทนราคา 1 เฟื้อง (8 ดวง)
ด้านหลัง : เป็นรูปช้างหันหน้าไปทางซ้ายยืนอยู่กลางจักร ใบจักรมีจำนวน 10-12 ใบ รอบวงขอบชั้นนอกมีดาวบอกราคา จำนวนเท่ากับด้านหน้า (8 ดวง)
ปีที่สร้าง
เหรียญกษาปณ์ชุดนี้สร้างขึ้นโดยเครื่องจักรที่ใช้แรงคน ซึ่งสมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรียแห่งประเทศอังกฤษ ส่งมาน้อมเกล้าฯ ถวายเป็นราชบรรณาการ และได้ผลิตเหรียญกษาปณ์รุ่นแรกของไทยในช่วง พ.ศ. 2400-2401 ผลิตได้เงินเหรียญบาทเพียง 30 ชั่ง (2,400 บาท) เงินย่อย 10 ชั่ง 10 ตำลึง (840 บาท) และเหรียญทองพัดดึงส์ อีกเล็กน้อย เนื่องจากผลิตไม่ทันใช้จึงได้เลิกไป ประจวบกับได้เครื่องจักรที่ใช้แรงดันไอน้ำสำหรับผลิตเหรียญกษาปณ์ เข้ามาใหม่ ซึ่งผลิตได้จำนวนมากกว่า ออกใช้ พ.ศ. 2400-2401 เลิกใช้ ราคาบาท เมษายน 2457 ราคาสลึง เลิกใช้ ตุลาคม พ.ศ. 2456 ราคาเฟื้อง เลิกใช้ พฤษภาคม พ.ศ. 2452
เหรียญบรรณาการ เป็นเหรียญกษาปณ์ ที่ผลิตจากเครื่องจักรผลิตเหรียญรุ่นแรกที่ทาง พระราชินีวิตอร์เรีย แห่งประเทศอังกฤษส่งมาถวายรัชกาลที่๔ เป็นเครื่องบรรณาการ เหรียญรุ่นนี้ จึงเรียกกันว่า “เหรียญบรรณาการ” เนื่องจากแม่ตราที่ใช้ตีเหรียญ ส่งมาทางทะเล ใช้เวลาในการขนส่งยาวนานหลายเดือน ทำให้แม่ตราบางจุดผุกร่อน เหรียญที่ตีออกมาจึง ไม่ค่อยสวย มีลักษณะเป็น “ขี้กลาก”
เครื่องจักรชุดนี้ได้ผลิตเหรียญกษาปณ์รุ่นแรกของไทยในช่วง พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๐๑ ผลิตได้เงินเหรียญชนิดราคาหนึ่งบาทเพียง ๓๐ ชั่ง (๒,๔๐๐ บาท) เงินย่อยชนิดราคาหนึ่งเฟื้องเพียง ๑๐ ชั่ง ๑๐ ตำลึง (๘๔๐ บาท) และเหรียญทองพัดดึงส์ อีกเล็กน้อย ส่วนชนิดราคาอื่นๆ ผลิตมาเป็นตัวอย่างเท่านั้น เนื่องจากผลิตไม่ทันใช้จึงได้เลิกไป
ในรัชกาลที่ 4 ส่งคณะราชทูตไปเจริญสัมพันธไมตรีกับสมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรียอังกฤษในปี พ.ศ.2400 มีพระยามนตรีสุริยวงศ์ (ชุ่ม บุนนาค) เป็นราชฑูต ครั้งนั้นโปรดฯให้ราชฑูตสั่งเครื่องจักรผลิตเหรียญกษาปณ์แบบกลมแบนมาใช้ในโรงกษาปณ์ที่กรุงเทพฯด้วย
คณะราชทูตไปดูโรงงานผลิตเหรียญที่เมืองเบอร์มิงแฮม หม่อมราโชทัยบรรยายในนิราศลอนดอนว่ากับที่ทำเบี้ยทองแดงด้วยแรงจักร
วิเศษนักเร็วดีได้ถี่ถ้วน ทั้งแผ่ตัดตอกตราถ้าประมวลโดยจำนวนโมงละแสนแผ่นทองแดง
เครื่องจักรผลิตเหรียญได้มากถึงชั่วโมงละ 100,000 เหรียญ ขณะที่โรงกษาปณ์ของไทยเราผลิตเงินพดด้วงด้วยแรงคนได้เพียงวันละ 2,400 บาท ความทราบถึงสมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรีย จึงโปรดฯให้ส่งเครื่องจักรทำเหรียญกษาปณ์มาเป็นเครื่องราชบรรณาการแด่รัชกาลที่ 4 ส่งมาถึงกรุงเทพฯในปี 2401 เหรียญกษาปณ์ที่ผลิตจากเครื่องจักรชุดนี้ จึงเรียกว่า เหรียญบรรณาการ
เหรียญบรรณาการเป็นเหรียญกษาปณ์แบบกลมแบนแบบแรกของไทย ผลิตเหรียญเงินบาท สลึง เฟื้อง และเหรียญทองคำเฟื้อง สองไพ กาลเวลาล่วงมาถึงปัจจุบัน 160 ปีเศษ มีเหรียญบรรณาการหลงเหลืออยู่ไม่มาก เหรียญบรรณาการปัจจุบันหายาก
คะแนนเกรด MS 61+
